Kadında İnfertilite Sebepleri
Fallop Tüpü
İnfertil kadınların %35’inde sorun fallop tüpündedir. Tüplerin tıkalı ya da hasarlı olup olmadığını göstermek için HSG yani ilaçlı rahim filmi çekilir. Tüpler eğer kapalı, hasarlı veya yapışık ise cerrahi operasyon ile düzeltilebilir. Operasyon başarılı sonuç verirse ve infertilite için başka bir sebep yoksa gebelik gerçekleşecektir fakat operasyondan sonuç alınamazsa IVF yani tüp bebek tedavisi çocuk sahibi olmak isteyen çiftler için en iyi seçenektir.
Yumurtlama Problemleri
Düzensiz ve anormal yumurtlama infertilite nedenlerinin %5-25’ini oluşturmaktadır. Normal bir kadın her ay yumurtalığından bir yumurtayı zamanı geldiğinde çatlatarak ovulasyon (yumurtlama) işlemini gerçekleştirir. Eğer yumurtlama gerçekleşmiyorsa buna anovulasyon denir. Bir kadın adet gördüğü halde ovulasyon gerçekleştirmiyor olabilir. Anovulasyonun saptanması için çeşitli testler mevcuttur. Anovulasyon saptanan kadınların ilaç tedavisi ile yumurtlamaları sağlanabilir. Bu tedaviyle kadınların %80’inde düzenli ovulasyon sağlanmıştır.
Servikal Sorunlar
İnfertilite oluşumunda serviksin durumu nadiren tek başına önemli bir neden oluşturur. Spermleri öldüren veya hareketsiz hale getiren antikorlar servikal mukusta, seminal sıvıda, sperm yüzeyinde yada üçünde birden bulunabilir. Bu durumda spermler fallop tüpüne hareket edemeyeceği için döllenme gerçekleşmeyecektir. Bu durum karşısında en iyi seçenek hızlı ve hareketli spermlerin seçilerek rahim içine enjekte edildiği aşılama işlemidir.
Rahim Kaynaklı Sorunlar
Histerosalpingografi (ilaçlı rahim filmi) rahim içi ve tüplerin durumunu gözlemlemek için kullanılan bir görüntüleme tekniğidir. Adet bitiminden sonraki haftada ve ovulasyondan önce yapılır. Radyoopak madde rahim ağzından verilir tüplerden ilerleyerek karın içine dökülür. Rahimde yapışıklık, rahim boşluğunun durumu, myom olup olmadığı ve tüplerin durumu izlenir. Bazı vakalarda radyoopak maddenin basıncıyla tüplerde olan mukus tıkaçları açılabilir. Eğer infertilitenin sebebi bu ise bu işlemden sonra gebelik gerçekleşebilir. HSG ile saptanan anormalliklerin teyidi ve tedavisi için histeroskopi yapılır.
Karın İçi Yapışıklıklar ve Diğer Sorunlar
Periton (karın zarı) karın içi organları kaplayan zar yapısıdır. Periton anomalileri bazen infertiliteye sebep olabilir. Bu anomalilere teşhis koymak için laporoskopi kullanılır. Laporoskopi anestezi altında karın içinin kamera yardımıyla görüntülenmesi ve gerekirse tedavi edilmesini sağlayan cerrahi bir işlemdir. Endometriozis laporoskopi ile tanımlanır ve kadın infertilitesinin %35’inden tek başına sorumludur.
İleri Anne Yaşının Başarıya Etkisi Var mıdır?
Kadın yaşı tüp bebek başarısını etkileyen en önemli unsurlardan birisidir. Gebelik planını ertelemiş çiftlerde kadının yaşı tedavinin başarısını olumsuz yönde etkileyen önemli bir sebep olarak karşımıza çıkmaktadır.
Tüplerin Olmaması Kısırlığa Neden Olur Mu?
Tüp dediğimiz yapılar sağlıklı bir kadında her menstural sikusta uvulasyonla kadın üreme hücresi olan oositin ovaryumdan (yumurtalık) spermle buluşmak ve döllenmek için geçtiği yapıdır. Burada eğer başarılı bir döllenme olduysa zigot hareket ederek uterusa düşer ve burada gelişimini sürdürür. Yani anlaşılacağı üzere tüpler ovaryum ile uterus arasında bir köprü görevi görmektedir. Eğer bu köprü işlev görmüyorsa oositle sperm bir araya gelemez ve döllenme olmaz.
Doğum kontrol yöntemlerinden birisi olan tüp ligasyonu (tüpleri bağlatmak) da ovaryum ile uterus arasındaki bağlantıyı kesme esasına dayanır. Tüp ligasyonu yaptıran çiftler bir daha asla doğal yollarla çocuk sahibi olamazlar. Tekrardan çocuk sahibi olabilmek için bir uzmandan yardım almaları şarttır.
Tüpler eğer tek taraflı yok ise gebelik için bir ihtimal vardır ancak sağlıklı bir kadınınki kadar yüksek değildir.
Tüpler eğer iki taraflı yok ise bu infertilite sebebidir.
Tüplerin yokluğu doğal yollarla gebe kalmaya engel olabilir ancak çiftler yardımcı üreme teknikleri ve tüp bebek tedavisi sayesinde sorunsuzca bebek sahibi olabilirler.
Yumurtalık Normalden Erken Yaşlanır Mı?
Kadınlar belirli bir yumurta rezerviyle doğarlar. Yaş ilerlediğinde ve adet görmeye başladıklarında her ay bir tane yumurta olgunlaşmakta ve spermle buluşma umuduyla uterusa gönderilmektedir. Her ay bu böyle sürer ve 45’li yaşlara gelindiğinde son bulur. Çünkü artık yumurta rezervi tükenmiştir. Yumurtalığın erken yaşlanması dediğimiz olay aslında her kadında azalmakta olan yumurta rezervinin beklenenden erken sona yaklaşması ve bu yaklaşmayla beraber yumurta kalitesinin düşmesidir. Buna çeşitli faktörler sebep olabilir. İlerleyen yaş sebeplerin başında gelmekle beraber geçirilmiş hastalıklar, yumurtalığa zarar veren ilaç kullanımları, sağlıksız yaşam alışkanlıkları ve genetik faktörler gibi çeşitli sebepleri bulunmaktadır. Herhangi bir semptom göstermemekle beraber genellikle rutin jinekolojik muayeneler sırasında fark edilirler. Bunu fark ettiğinizde gebe kalmak için çok vaktiniz yoktur. Eğer gebe kalmayı planlıyorsanız doktorunuzla görüşmeli ve elinizi çabuk tutmalısınız çünkü yumurta rezerviniz tükendiğinde artık pek bir seçeceğiniz kalmaz. Henüz gebelik düşünmüyorsanız doktorunuzla görüşüp planlayarak yumurtalarınızı dondurabilirsiniz.
Rahimdeki Şekil Bozuklukları Kısırlığa Neden Olur Mu?
Rahimdeki anatomik şekil bozukluklarının kökeni anne karnındaki gelişime dayanmaktadır. Rahim iki tane ayrı yapı şeklinde gelişip ortada birleşen bir organdır. Eğer bu gelişme esnasında ortadaki kas tabakaları kaybolmazsa bu şekil bozuklukları oluşabilir. Bir diğer sebep tüplerin birleşme şeklidir. Eğer tüplerin birleşmesinde bir sorun olursa tek boynuzlu rahim gibi durumlar ortaya çıkabilir.
Rahimde oluşan her türlü şekil bozukluğu anne adayı ve bebek için sorun teşkil etmektedir.
Normal rahim tepesi aşağıda olan bir üçgen yapıya benzetilebilir. Üçgenin üst kenarının aşağı doğru kavis yaptığı arkuat yapı gebelik için engel değildir hatta birçok kadında gözlenmektedir.
Dik açıyla rahmi ikiye bölecek şekilde inen ve ortak bir ağızla vajene açılan şekilde gözlenirse bikorneat uterus adını alır.
Rahmi ve ve vajene açılan ağzı ikiye bölecek şekilde gözlenen uterus ise didelfus uterus olarak adlandırılır. Didelfus uterusta düşük ve erken doğum riski yüksektir.
Rahim şekil bozukluklarının gebeliğe etkisi tutunmayı engelleme, düşükler, doğumda yaşanacak zorluklar, yumurta sperm birleşme oranının düşmesi şeklinde olumsuz yöndedir.
Özetle rahim şekil bozuklukları gebelik olasılığını düşürmekte ve oluşmuş olabilecek gebeliği riske sokmaktadır. Bu yüzden gebelik planlanıyorsa bu şekil bozukluklarının tedavi edilmesi şarttır. Rahim şekil bozukluklarının tanısı HSG ve 3D USG ile kolayca konabilmekte ve tedavisi cerrahi veya ilaç kullanımı ile basit bir şekilde sağlanabilmektedir.
Endometriozis Kısırlık Yapar Mı?
Endometriozis rahim içinde bulunan endometriyum dokusuna benzer dokuların rahim dışında bulunması durumudur. Kesin sebebi hala bilinmemekle beraber en çok kabul gören teori adet kanamaları sırasında bu dokuların tüplerden geçerek karın içine dökülmesi ve buraya yerleşmesi şeklindedir. Bu dokular çeşitli yerlere yerleşebilir:
- Bağırsaklar
- Periton
- Yumurtalık
- Rahim Kanalı
- Mesane
- Vajina
- Göbek
Yumurtalıklara yerleşen endometrium dokusu menstural kanamalarla sürekli üzerine birikerek çikolata kistleri oluşturabilir. Eğer bu kistler çok büyürlerse ciddi sorunlar ortaya çıkar. Çikolata kistinin teşhisi laporoskopi ve ya açık ameliyat ile konulur.
Kadınlardaki infertilite sebeplerinden biri de endometriozis olabilir. Kadınların bir kısmında endometriozisin sebep olduğu yara dokusu bazen tüpleri tıkayabilir ve spermle yumurtanın birleşmesini önleyebilir.
Endometriozisin kısırlığa sebep olduğu yönünde birkaç teori bulunmaktadır:
- Endometriozisin yarattığı enflamasyon çeşitli sitokinler aracılığıyla sperm ve yumurtayı etkileyerek döllenmeyi zorlaştırır.
- Skar dokusu ve adezyon oluşturarak tüplerin tıkanmasına sebep olabilir.
- Endometriozis dokusu yumurtalık üzerinde bulunursa yumurtanın tüpe geçişini engellemek aracılığıyla yumurtlamayı bozabilir ve infertiliteye sebep olabilir.
Erken Menopoz Nedir?
Menopoz kadınlarda genellikle 45 yaş ve sonrasında görülen yumurta rezervinin bitmesiyle beraber görülen adetten kesilme olarak tanımlanabilir. Erken menopoz ise kırklı yaşlardan önce henüz daha yirmili otuzlu yaşlarınızdayken görülebilen adetten kesilme olayıdır. Eğer henüz kırklı yaşlara gelmemiş ve sık sık düzensiz adet görüyorsanız yumurta rezervinizi inceletmek ve gerekli testleri yaptırmak için bir uzmana danışmanızda fayda vardır.
Erken menopozun çeşitli belirtileri vardır. Bunlar:
- Sıcak basma
- Vajinal kuruluk ve enfeksiyon
- Adet düzensizliği
- Uyku sorunları
- Depresyon ve anksiyete
- Duygu durum değişiklikleri
- Cilt kuruluğu
- Eklem ve kas ağrıları
Erken Menopoz Sebepleri Nelerdir?
- Erken menopoz sebepleri arasında yaşam şekilleri ve genetik önemli bir yer tutar.
- Eğer ailenizde erken menopoz öyküsü varsa kesinlikle bir uzmana danışmalı ve gereken testleri yaptırmalısınız.
- Geçirilmiş yumurtalık ameliyatları
- Vejeteryan diyet
- Güneş ışığından yeterince faydalanmamak
- Sigara kullanımı
- Kemoterapi/radyoterapi
Erken Menopoz Nasıl Teşhis Edilir?
Erken menopoz şüphesiyle doktorumuza başvurduğunuzda doktorunuz size belli testler uygulayarak sonuca ulaşmaya çalışacaktır. Bunlar:
Erken Menopoz Gebe Kalmayı Engeller Mi?
Eğer yumurta rezerviniz bitmek üzere ve henüz bir partner bulamadınız ya da henüz çocuk düşünmüyor iseniz yumurtalarınızı dondurarak ilerleyen zamanlarda tüp bebek tedavisi sayesinde çocuk sahibi olabilirsiniz. Yumurta rezerviniz düşük ve çocuk düşünüyor iseniz bir uzmana gebelik planlamak için gitmenizde fayda vardır.
Kısırlık sorununuz varsa, bu konuda elinizi çabuk tutup muayene olmanızı ve gerekli tıbbi yardımı almanızı tavsiye ediyoruz…